Wprowadzenie

W 1957 roku Natalia LL rozpoczęła studia w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Początkowo interesowało ją malarstwo, jednak przyjęto ją na inny kierunek. W trakcie studiów artystki została utworzona pracownia fotografii, która początkowo miała skupiać się na wsparciu studentów w poprawnej dokumentacji ich wyrobów. Zajęcia w niej prowadził profesor Kupiec wraz z asystentem – Henrykiem Wilkowskim. W ten sposób młoda Natalia zainteresowała się tym medium.

Cykl „Egzystencje” jest jednym z pierwszych projektów, które Natalia LL wykonała podczas swojej edukacji we Wrocławiu. Okazał się dla niej przełomowy, zdjęcia nagrodzono podczas Ogólnopolskiego Festiwalu Fotografii Studenckiej w Toruniu. Pracę młodej artystki doceniła między innymi Zofia Rydet, która w 1962 roku pełniła rolę jurorki. Wydarzenie to zapoczątkowało rozwój jej artystycznej działalności.

Opis fotografii

Fotografia przedstawia młodą kobietę, siostrę artystki. W tle pojawia się kolejna postać, prawie całkowicie spowita głębokim cieniem. Prawdopodobnie jest to sylwetka mężczyzny. Zdjęcie wykonano na podwórku kamienicy w Bielsku-Białej, gdzie mieszkała rodzina Lachów (panieńskie nazwisko artystki). Sam tytuł świadczy o tym, że artystkę interesowały aspekty ludzkiej egzystencji, doskonale uchwyciła moment kontemplacji bohaterki oraz wykreowała nastrój pełen tajemniczości i melancholii.

Sposób kadrowania, mocna gra światła i cienia, a także uroda portretowanej przywodzą na myśl włoskie filmy neorealistyczne pochodzące z lat 40./50. XX wieku. Fotografia, pod względem formalnym, przypomina kadry z filmu „Złodzieje rowerów”, „Dzieci ulicy”, „Umberto D.” Vittoria de Sica, czy „Opętania” Luchina Viscontiego. Sama artystka wspominała, że inspirowała się tym nurtem kinematografii.

Od lewej: kadr z filmu „Umberto D.”, „Opętanie”, „Dzieci ulicy”

Podstawowe jakości wizualne

Kompozycję fotografii można podzielić na dwa wyraźne wyodrębnione plany. Na pierwszym znajduje się siostra Natalii, trzymająca w lewej dłoni sznurek, który tworzy zarówno zróżnicowaną, jak i dynamiczną siatkę linearną. Kobieta jest najbardziej wyeksponowanym elementem kompozycyjnym. Światło skupia się przede wszystkim w okolicy jej zaciśniętej dłoni. Portretowana nie nawiązuje kontaktu wzrokowego z odbiorcą, tylko spogląda przed siebie, wyraźnie się nad czymś zastanawiając. Jej mimika oraz zaciśnięte usta świadczą o skupieniu i kontemplacji. Ubrana jest w prostą, ciemną sukienkę. Włosy związane ma w kok. Warto zwrócić uwagę, że upięcie to było szczególnie modne we Włoszech. Prezentowano je chętnie zarówno w fotografii, jak i filmach.

Na drugim planie dostrzec można zarys kolejnej osoby. Sylwetka jest słabo oświetlona, dlatego niemożliwe jest szersze opisanie tego bohatera. Widoczne są jedynie krótkie włosy postaci oraz ciemny ubiór z jasnymi poziomymi pasami umieszczonymi na swetrze. Drugi plan jest nieostry przez co odbiorca skupia swoją uwagę na pierwszym planie. W tle widać okno i element zadaszenia budynku. Kompozycja fotografii jest zamknięta. Ujęta na zdjęciu sylwetka siostry artystki sprawia wrażenie statyki. Jedynie niewyostrzona drugoplanowa postać sprawia wrażenie ruchu, celowo wprowadzając element kontrastu i dynamiki. W ten sposób nastrój zadumy i spokoju posiada również subtelne oznaki niepokoju oraz tajemniczości.

Analiza światła

Źródło światła jest naturalne i znajduje się poza fotografią. Pada silnie z góry i z lewej strony mocno oświetlając podwórko oraz fragment budynku. Nieco słabiej oświetla sylwetkę pierwszoplanowej kobiety. Najjaśniejsze bliki znajdują się lewej dłoni, dekolcie, prawym policzku, włosach postaci, a także na sznurku oraz elewacji kamienicy. Detale te oświetlone są miękko rozłożonym światłem. W tle iluzja światła sugestywnie podkreśla głębię fotografii. W ten sposób tworzy się pewnego rodzaju poświata. Cienie poza lewą i dolną częścią kompozycji znajdują się również na ubraniu dziewczyny, oknie znajdującym się za nią oraz sylwetką nieznanej postaci przechodzącej w tle. Gra światła i cienia tworzy iluzję trójwymiarowości zdjęcia. Dodatkowo tworzy silny kontrast światłocieniowy, który oddziela od siebie obydwie postacie. Zabieg ten stwarza wrażenie ruchu zwłaszcza na drugim planie. Podkreśla również nieregularną strukturę i fakturę budynku.

Podsumowanie

Zdjęcie pochodzące z cyklu „Egzystencje” można opisać zarówno pod względem artystycznym, jak i dokumentalnym. Chociaż na pierwszy rzut oka wyraźne są cechy charakterystyczne dla fotografii reportażowej czy filmu dokumentalnego, samo zdjęcie posiada również wyraźną koncepcję podkreśloną chociażby za pomocą samego tytułu. Widoczne są więc inspiracje włoską kinematografią, w której ważne były nie tylko jakości wizualne ale i sama idea i przesłanie neorealistycznych filmów. Natalia LL, poza formą, zainspirowała się również konceptualizmem tego kina. Tak jak ideą tych filmów było przeciwstawienie się faszyzmowi, tak w fotografiach artystki najważniejszym aspektem jest rola człowieka w świecie. Szczególnie jest to widoczne w jej wcześniejszych fotografiach, natomiast w późniejszej twórczości fotografka porusza ludzką strefę intymności i cielesności oraz to, w jaki sposób przekłada się to na ogólną rolę i odbiór przez społeczeństwo.

Tags: blog kolekcji, Natalia LL