Otwarcie wystawy w piątek, 6 lutego o godz. 19.00
wystawa czynna do 15 marca

Tradycje kolekcjonerskie bydgoskiego muzeum w zakresie sztuk plastycznych sięgają lat międzywojennych. Powołane w 1923 r. Muzeum Miejskie rozpoczęło planowe gromadzenie muzealiów z myślą o stworzeniu galerii sztuki polskiej. Organizowano wówczas ekspozycje o charakterze indywidualnych pokazów wybitnych osobowości ze świata sztuki, jak i prezentacje poszczególnych ugrupowań i stowarzyszeń artystycznych z różnych ośrodków Polski. Wiele z nich przybliżało widzom aktualną twórczość plastyków polskich. Wystawy i kontakty z artystami wpłynęły na pozyskiwanie prac z dziedziny malarstwa, rysunku, grafiki oraz rzeźby. Po roku 1945 konsekwentnie kontynuowano prace kolekcjonerskie, kładąc szczególny nacisk na dzieła artystów współczesnych. Kolekcja powstawała w sposób przemyślany i konsekwentny. Dzieła pozyskiwano poprzez zakupy z wystaw ogólnopolskich i ekspozycji organizowanych w ramach bieżącej działalności muzeum, ale przede wszystkim bezpośrednio z pracowni twórców. Kolekcję uzupełniali w formie darów sami artyści, ewentualnie ich spadkobiercy. Wszystkie te zabiegi wpłynęły na powstanie jednego z najbardziej znaczących zbiorów sztuki II połowy XX wieku w Polsce.

Przygotowana dla Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu ekspozycja prezentuje pojedyncze obrazy, plansze graficzne oraz obiekty autorstwa artystów, których myśl w największym stopniu zaważyła na obrazie plastyki polskiej, a równocześnie swym reprezentatywnym wyborem przybliża całość bydgoskiej kolekcji. Zespół kilkudziesięciu dzieł, wybrany spośród ponad 10 tysięcy prac, odzwierciedla nie tylko konkretne kierunki, nurty i postawy twórcze w sztuce polskiej, ale pozwala również przedstawić stan posiadania oraz koncepcję tworzenia galerii. Zaprezentowane prace są dziełami, które z perspektywy czasu zyskując wymiar „historyczny”, wpisały się w obraz współczesnej sztuki polskiej jako realizacje o ugruntowanej pozycji i często przełomowym znaczeniu. Równocześnie identyfikacja ich jako obiektów z bydgoskiej kolekcji nie budzi wątpliwości.

Prezentacja daje możliwość prześledzenia różnorodnych tendencji artystycznych ostatnich 60 lat. Malarstwo powojenne jest w dużej mierze sukcesorem sztuki lat 20. i 30. Obok koloryzmu Jana Cybisa czy Piotra Potworowskiego tworzy młoda awangarda, odnosząca się do wzorców wypracowanych między innymi przez Henryka Stażewskiego. Echa jego postawy odnajdujemy w pracach Jana Berdyszaka i Zbigniewa Gostomskiego, nawiązujących do konstruktywizmu i wizualizmu. Równolegle uprawiany nurt abstrakcji ekspresyjnej ujawnia się w obrazach Tadeusza Brzozowskiego. Szczególne miejsce zajmuje malarstwo materii, reprezentowane przez Jadwigę Maziarską czy Danutę Urbanowicz, oparte o fakturalność kompozycji i kolaż oraz akcentujące walory materii i barwy. Językiem kaligraficznych znaków, niezmiernie lirycznym i wysublimowanym, przesyconym pierwiastkiem symbolizmu, posługują się Stanisław Fijałkowski i Jan Tarasin. Sztuka przedstawiająca to między innymi surrealistyczno – metaforyczne prace Zbigniewa Makowskiego, Jerzego Krawczyka, Bronisława Wojciecha Linkego i Romana Opałki. W nurt tzw. nowej figuracji wpisują się dokonania członków grupy Wprost (Leszek Sobocki) i realizacje Mieczysława Wejmana. Emocjonalna percepcja świata i aktualnych wydarzeń społecznych znajduje odbicie w twórczości Edwarda Dwurnika i Mariana Bogusza. Znakomitymi komentatorami rzeczywistości okazują się członkowie Gruppy (m.in. Marek Sobczyk) oraz Jacek Sroka, łączący poczucie powagi z groteską, a sceny realne z sytuacjami wyimaginowanymi. W realizm przepełniony duchowością i mistycyzmem, dekoracyjny w swej formie, wprowadza z kolei twórczości Grzegorza Stachańczyka. Świat realny jest również punktem wyjścia dla Leona Tarasewicza, który upraszczając formę zwraca się ku czystym rozwiązaniom malarskim. Z kolei tendencję obiektywizowania natury, inspirowaną m.in. pop-artem, mass-mediami i sztuką plakatu, można odnaleźć w twórczości Romana Cieślewicza. Odmienną postawę prezentują Edward Krasiński i Ryszard Winiarski, w działalności których odnajdujemy refleksję konceptualną. Odrębny zespół prac stanowią realizacje autorstwa Zofii Kulik i Zbigniewa Libery, przybliżające założenia sztuki krytycznej. Muzeum dokumentuje zarówno działalność artystów partycypujących w doniosłych dla życia artystycznego wystawach (Wystawa Sztuki Nowoczesnej, Kraków 1948 – Henryk Stażewski; Arsenał, Warszawa 1955 – Barbara Jonscher), przedsięwzięciach i ugrupowaniach (Grupa Krakowska – Tadeusz Kantor), jak i tych, którzy wypracowali indywidualną formułę twórczą (Andrzej Wróblewski i Jerzy Nowosielski). Istotnym elementem jest kilka zestawów autorskich, m.in. prac Stefana Gierowskiego, pozwalających przeanalizować artystyczną drogę poszczególnych twórców. W dziedzinie grafiki przeglądowi stylów i nurtów artystycznych towarzyszy bogactwo technik: obok klasycznych już – drzeworytu (Jerzy Panek), linorytu (Józef Gielniak) i akwaforty (Jacek Sroka) pojawiają się techniki mieszane i autorskie, techniki inspirowane fotografią i nowymi mediami oraz obiekty, których forma przekracza granice dwuwymiarowości planszy graficznej (Marcin Surzycki).

Zbiór obiektów, instalacji i fotografii umożliwia z kolei m.in. zapoznanie się z mediami, którymi posługują się artyści kreujący nowe tendencje w sztuce polskiej (Marcin Berdyszak, Izabella Gustowska, Józef Robakowski).

Bydgoska galeria współczesnej sztuki polskiej jest nieustannie zbiorem otwartym – zarówno na nową myśl artystyczną, jak i gromadzenie dzieł twórców, którzy swą pracą zaważyli na obliczu sztuki polskiej i włączyli się w nurt sztuki światowej.

Tekst: Inga Kopciewicz – kurator wystawy