Kiedy: 21 listopada, godz. 17.00
Czytelnia CSW

Tradycyjnie zapraszamy na kolejne spotkanie Orient Expressu, który wcale nie zwalnia tempa. Dziewiąty przystanek na trasie, poświęcony będzie polskim Muzułmanom.

W programie dwa wykłady:
Rafał Berger Hassan i Maciej Konopaccy – Tatarzy bydgoszczanie.
Magdalena Lewicka Kitaby, hramotki i daławary – rękopiśmienne księgi polskich Tatarów.

Orient Express to cykl spotkań, który pomoże odkryć, poznać i zrozumieć tajemniczy świat, który w ostatnim czasie wzbudza lęk i niepokój społeczeństw zachodnich. Zaproszeni goście opowiedzą o historii, współczesności i różnych aspektach kultury arabsko-muzułmańskiej.

Wstęp wolny!

Rafał Berger: Hassan i Maciej Konopaccy – Tatarzy bydgoszczanie

Spotkanie poświęcone będzie dwóm przedstawicielom obecnej od sześciu stuleci na ziemiach polskich muzułmańskiej społeczności, Tatarom, których losy nierozerwalnie związane były z jednym z miast naszego regionu, zaś ich sylwetki – choć mało znane – zapisały się w sposób trwały na kartach historii. Postać pierwszego z nich, Hassana Konopackiego, dowódcy wojsk białoruskich tworzonych na terenie II RP z rozkazu Józefa Piłsudskiego, jest ważna nie tylko dla społeczności tatarskiej, ale również dla białoruskiej. Jako autor jego „bydgoskiej” biografii (pułkownik wraz z rodziną po II wojnie światowej osiadł w Bydgoszczy, gdzie zmarł), Rafał Berger przeprowadził wiele rozmów z jego synem, Maciejem Konopackim. Rozmowy te utwierdziły go w przekonaniu, że nie można puścić w niepamięć dokonań Konopackich, którzy niewątpliwie znacznie wyrośli ponad przeciętność tatarskiej społeczności. Opowieść o Macieju Konopackim to opowieść o życiu wielkiego intelektualisty, publicysty, orientalisty, społecznika, twórcy powojennego „tataroznawstwa”, ale przede wszystkim – o życiu polskiego Tatara, przywiązanego do swoich małych ojczyzn (Wilno, Bydgoszcz, Białystok, Sopot).

Rafał Berger – pedagog, publicysta, działacz społeczny; Naczelny Imam szyickiego Stowarzyszenia Jedności Muzułmańskiej w Polsce; w latach 1996-2006 Redaktor Naczelny kwartalnika „Al-Islam”, Sekretarz Redakcji „Rocznika Muzułmańskiego” (od 2006), członek Rady Redakcji Miesięcznika Literacko-Naukowego „Świat Inflant” (od 2004), miesięcznika literackiego „Akant” (od 2005) oraz Kolegium Redakcyjnego „Rocznika Tatarów Polskich” (od 2014); członek Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego, Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów, Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy, Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wojsk Lądowych. Jest autorem licznych artykułów prasowych i publikacji książkowych, m.in. Hassan Konopacki – Tatar muzułmanin, bydgoszczanin (2011), Islam w Polsce (2011), Terroryzm? (2012), Maciej Musa Konopacki. Udręczenie tatarskością (2013), Munia (2016); redaktorem cyklu monografii poświęconych korespondencji Macieja Konopackiego: Dżennet do Macieja (2012), Ułani do Macieja (2013), Literaci do Macieja (2014), Profesorowie do Macieja (2015), Tadeusz i Roman do Macieja (2016/2017). Odznaczony m.in. „Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej”.

Magdalena Lewicka: Kitaby, hramotki i daławary – rękopiśmienne księgi polskich Tatarów

Piśmiennictwo Tatarów polsko-litewskich stanowi niewątpliwie najważniejszą i najbogatszą część ich spuścizny kulturowej i trwały ślad osadnictwa tatarskiego na ziemiach Rzeczypospolitej. Literatura, która rozkwitła pod wpływem ożywienia duchowego doby renesansu i reformacji, gdzieś zdawać by się mogło na zapomnianych i dalekich kresach wschodnich, nie uległa zapomnieniu, przeciwnie – uznana została za zjawisko szczególne, swoisty fenomen, któremu przypisuje się ogromną wartość duchową, literacką i kulturową. Fenomen ten wyraża się w niezwykłym połączeniu elementów z pozoru przeciwstawnych i wzajemnie wykluczających się, a doskonale współgrających tak w życiu społecznym, jak i w twórczości literackiej Tatarów polsko-litewskich, a mianowicie orientalnej kultury islamu z kulturą chrześcijaństwa. Pierwiastki dwóch różnych kultur, religii i tradycji wzajemnie się przenikają zarówno w tekstach, jak i języku tatarskich ksiąg, bowiem ich główne cechy – obok rękopiśmienności i anonimowości autorów – to wielojęzyczność (arabski, turecki, perski, polski, starobiałoruski), zróżnicowanie tematyczne (wątki staropolskie i bliskowschodnie, chrześcijańskie i muzułmańskie) i najbardziej wyróżniająca tę literaturę cecha – zapis wszystkich składających się na zawartość ksiąg tekstów, także słowiańskich, literami alfabetu arabskiego.

Magdalena Lewicka – doktor nauk humanistycznych, kierownik Pracowni Języka i Kultury Arabskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu; arabistka i islamoznawca, lektor języka arabskiego; absolwentka arabistyki i islamistyki na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, zarządzania i administracji w Instytucie Handlowym na Uniwersytecie w Damaszku oraz Szkoły Języka Arabskiego dla Obcokrajowców w Damaszku i Kairze; członek Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego, Polskiego Towarzystwa Religioznawczego, Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego, Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych, Union Européenne des Arabisants et Islamisants. Prowadzi badania naukowe w zakresie islamistyki i arabistyki, kitabistyki oraz glottodydaktyki, współredaktorka kilkunastu książek, w tym m.in.: Dialog chrześcijańsko-muzułmański. Historia i współczesność, zagrożenia i wyzwania (2011), Dialog chrześcijańsko-muzułmański. Klucz do wspólnej przyszłości (2012), Dialog chrześcijańsko-muzułmański. Teoria – praktyka – perspektywy (2013), Arabia. Stałe i zmienne w literaturze arabskiej (Toruń 2014), Bliski Wschód w procesie przemian, t. 1, t. 2 (2015), Tatarzy polscy – adoptowani do narodu (2016), Politics and Society in the Islamic world (2016).

Tags: orient express, wykład