Zespół czterech podwójnych tablic przedstawia cztery pory roku w Lucimiu – wsi położonej na granicy Kujaw i Borów Tucholskich, przy drodze krajowej nr 25. Punktem wyjścia była dla autora rzeczywistość zarejestrowana na fotografiach. W interpretacji malarskiej została ona poddana syntezie, która nadaje pracom cechy celowej surowości i prymitywizmu. Obrazy są kontynuacją podrealizmu – autorskiej koncepcji Witolda Chmielewskiego, proklamowanej w 1974 roku, jako alternatywa wobec oficjalnej sztuki PRL-u i sztuki w ogóle. W warstwie przedstawieniowej cechuje je chłodny, obiektywny realizm oraz zwyczajność motywów i tematów. Są to pejzaże i sceny rodzajowe z życia polskiej prowincji. Jednocześnie pokazują one rzeczywistość konkretnego miejsca: Lucim w połowie lat 70. XX w. i jego mieszkańców. Zostali oni przedstawieni w profanum codzienności. W dyptyku Wiosna pracują na roli, albo korzystają z chwili wytchnienia – milicjant, który przysiadł na miedzy. Towarzyszą im, sportretowane w odświętnych strojach, dzieci pierwszokomunijne oraz młoda para. Grupy osób zdają się być pozbawione wzajemnego kontaktu. Łączy je krajobraz, w którym zostały umieszczone: panorama pól ciągnących się po horyzont, umajonych zielenią trawy i wschodzącego zboża, przeciętych wstęgą piaszczystej drogi, przy której rośnie wierzba. Pod pozornie beznamiętną rejestracją banalnej rzeczywistości, skrywa się ponadczasowość porządku świata, wyznaczanego przez kalendarz natury, świąt i obyczajów. Codzienność przenika się z sacrum obrzędów wpisanych w cykl roku i życia człowieka. Żywa wydaje się tu kwestia mitologizacji współczesnej wsi, która nie jest utopijną enklawą, ale stanowi część cywilizowanego świata. Kultywuje wartości i tradycje lokalne, które stanowią o jej odrębności. Uniwersalizm i symbolika zawarte w cyklu, znajdują odzwierciedlenie w sposobie ekspozycji Panoramy: instalacji w formie zamkniętego ośmiokąta, ustawionego zgodnie z kierunkami świata, którym przyporządkowane zostały pory roku i dobór pejzaży. Widz, stając wewnątrz tej przestrzeni, znajduje się w symbolicznym miejscu przecięcia osi świata, axis mundi zlokalizowanym w Lucimiu.

Marta Ipczyńska

Zakup w ramach Narodowego Programu Kultury Znaki Czasu ze środków Miejskich (2008)