Jonas Gasiūnas to ceniony litewski artysta, który swoją karierę rozpoczął na przełomie lat 80. i 90. jako neoekspresjonista, by później wypracować własną, oryginalną technikę twórczą – za pomocą sadzy z płomienia świecy zaczął wykonywać wielkoformatowe rysunki na płótnie, na bazie akrylowej podmalówki. Sprawiało to, że obraz zyskiwał kilka planów i tym samym przestrzenność, która byłaby trudna do osiągnięcia innymi środkami. Jak pisze Krzysztof Stanisławski w katalogu Jonas Gasiūnas. Malarstwo/Painting: „Ta specyficzna technika jest połączeniem malarstwa, rysunku i pisma, stanowi też silne nawiązanie do współczesnego graffiti, ale także neolitycznych malowideł naskalnych.

Obrazy Gasiūnasa robią wrażenie dzieł mistycznych, ezoterycznych, podkreśla to nie tylko ich ulotna, nietrwała, zdawałoby się, forma, nierzadko niesamowita tematyka oraz poetyckie, wieloznaczne tytuły. Mają strukturę wiersza: ‚W mojej głowie – mówił artysta – rodzi się wiele metafor, gdy przygotowuję się do malowania obrazu. To metafory historyczne, kulturowe, czasem literackie czy filmowe, ale wszystkie one układają się w obrazie tak jak wiersz. To nigdy nie jest wykład o logicznej, zwartej narracyjnie formie. Obraz ma wielopłaszczyznową strukturę wiersza’.

W pierwszym okresie swojego malowania płomieniem Gasiūnas tworzył prace niemal monochromatyczne, co wynikało z chęci uwydatnienia swoistości techniki i zerwania z ‚dzikim’, bardzo kolorowym stylem. W ostatnich latach dokonał się jednak przełom. Artysta odstąpił od minimalistycznej redukcji koloru swoich prac, by rozbudować właśnie ich warstwę barwną. To efekt pewnego przesilenia: jego malarskie historie zbytnio, zbliżyły się do rysunku, ‚spłaszczyły się’, narzucając skojarzenia z komiksem i rysunkową animacją.”

Wielkoformatowe płótno The End of Romanticism jest przykładem takiego właśnie malarstwa. Tytułowe nawiązane do „końca romantyzmu” zdaje się nie do końca pasować do tego obrazu i jest raczej świadomą grą artysty z widzem – ‚metaforą’, jak sam mówi. Pastelowa kolorystyka z ciemnymi akcentami płynących żaglówek, spokojna tafla wody i maleńka postać przypominająca człowieka zdają się wręcz idealnie odzwierciedlać romantyzm – niczym melancholijne obrazy Caspara Davida Friedricha. 

Jonas Gasiūnas is an esteemed Lithuanian artist who started as a Neo-Expressionist at the turn of the 1980s and 90s but moved on to develop his own technique – he uses soot from candle flame to execute large-format drawings on acrylic primed canvas. This allowes him to create several planes and, accordingly, spatiality which would be hard to obtain with other media. In the catalogue Jonas Gasiūnas. Malarstwo/Painting, Krzysztof Stanisławski writes: “This unique technique combines painting, drawing and writing, and it contains a clear reference both to contemporary graffiti and to Neolithic cave painting.”

Gasiūnas’s pictures are like mystical and esoteric works not only because of their, as it seems, transitory and impermanent nature, eerie subjects and poetic ambiguous titles. They are built like poems: “when I am getting ready to paint a picture – says the artist – metaphors begin to take shape in my head. These may be historical, cultural, even literary or filmic metaphors, but they are all arranged like a poem within the painting. This is never a discourse which has a logical and coherent narrative. The painting has the multi-layered structure of a poem.”

In the initial period of smoke painting, Gasiūnas’s works were almost monochromatic as the artist wished in this way to highlight the uniqueness of his method and to abandon his previous ‘wild’ and gaudy style. A breakthrough came in recent years. The artist dropped the minimalist approach to colour to expand his palette. He reached a turning point: the stories he painted became too much like drawings, ‘flat’, increasingly reminiscent of cartoons or traditional animation.

The large-format piece entitled The End of Romanticism is an example of this. The allusion to the ‘end of Romanticism’ in the title seems rather out of place here and suggests that the artist is intentionally playing a game with the viewer – a ‘metaphor’ as he would call it. Pastel colours and dark silhouettes of sailing boats, the calm surface of water and a tiny human-like figure seem to create a perfect picture of Romanticism – like Caspar David Friedrich’s melancholic paintings.

Sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu pn. „Narodowa kolekcja sztuki współczesnej”.
Nazwa zadania: „Zakup dzieł sztuki do kolekcji CSW Znaki Czasu”