Grafika Marka Zajki, wykonana w technice suchorytu, jest trzyczęściową panoramiczną kompozycją form będących przetworzeniem kształtu ludzkiej głowy. Ciemne sylwety kontrastujące z bielą niezadrukowanego tła wypełnione są teksturą gęsto przecinających się linii poprowadzonych zamaszystymi i różnokierunkowymi ruchami igły suchorytniczej. Podobieństwo do ludzkiej głowy polega jedynie na kształcie form, lecz nie umniejsza go brak detali anatomicznych czy rysów twarzy. Formy sprawiają wrażenie wydestylowanych z otoczenia archetypów ludzkiej fizjonomii, nie dość określonych, ponieważ znajdujących się ciągle w trakcie procesu kształtowania.

Tę dynamikę wizerunku i charakterystyczną, wyrazistą ekspresję dostrzec można we wszystkich pracach cyklu, do którego należy grafika, ale i też w całej twórczości Marka Zajki. Powielenie form, będących jakby uszeregowanymi wariantami tego samego pierwowzoru, choć przecież znacznie się od siebie różniących, nabiera niepokojącej wymowy w kontekście tytułu serii. Stają się one zapisem kolejnych stadiów niepożądanego procesu, niechcianych, lecz postępujących zmian. Powagę tych medycznych, czy wręcz patofizjologicznych konotacji, osłabia żartobliwy i familiarny tytuł pracy. Podobnie działają tytuły pozostałych grafik z serii (Jurek Gangrena, Rozkład Pana Staszka, Pan Staszek ma bóle czy Jan Trup). Stanowią one retoryczne dopowiedzenie kompozycji o silnie abstrakcyjnym charakterze, ale także mogą definiować relacje artysty z obiektem jego zainteresowania, naznaczone protekcjonalnością i pobłażliwością, jakie często wykazuje medycyna wobec pacjenta. Należy przy tym dodać, że Marek Zajko – jako badacz symptomów i objawów – jest nimi głęboko zafascynowany.

Filip Pręgowski

Zakup w ramach Narodowego Programu Kultury Znaki Czasu ze środków Miejskich (2008)