Film A Quarter of an Hour (Kwadrans) to praca pochodząca z realizowanego od 2003 roku projektu W sztuce marzenia stają się rzeczywistością, na który składają się filmy, wideoinstalacje, performanse, a także inne działania z udziałem publiczności, realizowane w różnych miejscach globu (od Wrocławia i Warszawy po Wiedeń, Trydent i Londyn). Ich protagonistką jest zawsze Katarzyna Kozyra, pełniąca ponadto rolę reżyserki, a towarzyszą jej Maestro – nauczyciel śpiewu operowego Grzegorz Pitułej – oraz Gloria Viagra – drag queen z Berlina, pełniąca w projekcie rolę wzorca i edukatorki prawdziwej kobiecości. Na naszych oczach artystka przeistacza się – dzięki wysiłkom własnym i zaangażowaniu nauczycieli – w osobę z własnych marzeń, przekraczając własne ograniczenia i niedostatki: staje się kimś innym: celebrytką, operową diwą czy epatującym seksem transwestytą w efektownym przebraniu. Lekcja przeistoczenia jest jednak tyleż męcząca, co zabawna: jako śpiewaczka artystka bowiem niemiłosiernie wyje (przypominając skądinąd „najgorszą śpiewaczkę świata” Florence Foster Jenkins), a jako sexy drag queen pozostaje ciągle – ze swą drobną sylwetką – raczej wróbelkiem niż pawiem show biznesu.

Kwadrans rejestrowany był w Pittsburgu w teatralnej Carnegie Music Hall i miał charakter sadomasochistycznej edukacji artystycznej: siedzący przy fortepianie na scenie Maestro próbował wydobyć głos z Kozyry przed zgromadzoną publicznością. W tle widz obejrzeć mógł trzy filmy: Lekcję śpiewu, Fascynację Glorią oraz Fortepian w Trydencie, co nadawało Kwadransowi charakter tyleż aktualnie dziejącego się performansu, co retrospektywy.

Narcystyczny i egotyczny projekt Kozyry stawia pytania o rolę artysty we współczesnym artworldzie, niekiedy rywalizującym z firmamentem gwiazd kultury popularnej, a sztukę przesuwającym do działu rozrywki. To przesunięcie dla fanów dawnej Kozyry – która zaczynała jako tzw. artystka krytyczna – jest dowodem rejterady z pozycji ambitnej, zaangażowanej społecznie twórczości. Jednak campowy projekt zyskał jej zupełnie nowych zwolenników, zmęczonych powagą i waleczną demaskacją społeczeństwa. Projekt wydaje się ironicznym komentarzem do psychologicznych podręczników asertywności oraz awangardowych postulatów, że każdy może być artystą. Możliwe wszak, iż Kozyra podejmuje całkiem na poważnie spuściznę nieudanego artyzmu Florence Foster Jenkins.

Anna Markowska

Zakup ze środków MKiDN w ramach programu Kolekcje – Regionalne kolekcje sztuki współczesnej (2013)