Kiedy: 20–23.05.2025

Biennale de Paris w Toruniu to nie tylko wydarzenie artystyczne – to zjawisko, które redefiniuje samo pojęcie sztuki. W mieście Jerzego Ludwińskiego, autora wizjonerskiej koncepcji „epoki postartystycznej”, spotykają się twórcy i myśliciele, którzy zamiast tworzyć dzieła, tworzą działania. Bez wystaw, bez rynku sztuki, bez kuratorów – za to z prawdziwym wpływem na rzeczywistość. To sztuka bez obiektów, ale pełna treści – działająca tu i teraz, często niezauważalna na pierwszy rzut oka, lecz realna tak, jak demonstracja, ogródek społeczny, niekonwencjonalne spotkanie czy kolektywne działanie na rzecz klimatu.

Biennale de Paris zostało zainicjowane w 1959 roku przez pisarza i ministra kultury André Malraux jako przeciwwaga dla amerykanizacji kultury francuskiej. Szybko zyskało status najbardziej awangardowej imprezy artystycznej w Europie. Z czasem jednak jego nowatorski charakter przejęły inne instytucje sztuki, a w latach 80. brak finansowania doprowadził do jego upadku. W nowym tysiącleciu markę tę reaktywował francusko-rumuński artysta Alexandre Gurita. Na nowo zdefiniowane Biennale de Paris przekształciło się w „instytucję równoległą”, która nie podąża za galeryjnymi ramami, lecz za artystami. To oddolna platforma, która promuje tzw. sztukę niewizualną [art invisuel], której nie da się zamknąć w ramy obiektu, tradycyjnie rozumianego dzieła (materialnego i trwa lego, bodź też efemerycznego). Tak jak Kopernik pokazał, że Ziemia nie jest centrum Wszechświata, tak Biennale pokazuje, że dzieło sztuki nie musi być centrum sztuki. Sztuka może być strategią, relacją, formą działania – a przede wszystkim wspólnotowym procesem myślenia i współodczuwania.

Biennale de Paris jest rozciągnięte w czasie do dwóch lat (w przeciwieństwie do cyklu co dwa lata tradycyjnych biennale) i zdecentralizowane – odbywa się nie w Paryżu lecz w wielu miejscach na całym świecie: na Cyprze (2010), w Stanach Zjednoczonych (2011), Burundi (2013), Libanie (2015), Gwatemali (2016) i Luksemburgu (2018 – 2020). Jego lokalizacja w Toruniu to także krok ku stałej współpracy między artystkami i artystami z Polski i Francji. Współorganizowane przez Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu i Wydział Sztuk Pięknych UMK wydarzenie łączy różne postawy twórcze, by stworzyć przestrzeń refleksji, działania i dialogu – w duchu empatii, ekologii i dekolonialnej świadomości. CSW w Toruniu to idealne miejsce na taki festiwal wolnej ekspresji i niewizualnych, niekonwencjonalnych form sztuki; nie tyle pokazuje ono sztukę, ile ją uruchamia. Jest to czterodniowe spotkanie, które pozwoli spojrzeć na sztukę z zupełnie innej perspektywy – nie jako na produkt, ale jako na praktykę zmieniania świata. Łączy się z kolokwium naukowym na temat przyszłości kolekcji sztuki oraz stanowi swoiste sympozjum, podczas którego prezentacje artystyczne przeplatają się z powiązanymi i z nimi wystąpieniami teoretyków.

Program

20 maja 2025 / Kolokwium: Jaka kolekcja sztuki dla przyszłości? (III)

• 11.00–11.10
  Inauguracja kolokwium (Tomasz F. de Rosset, Alexandre Gurita)
• 11.10–11.40
  Tomasz F. de Rosset – Sztuka w kolekcji – kolekcja artystyczna – kolekcja sztuki /
• 11.40–12.10
  Alexandre Gurita, De-kolekcja sztuki
• 12.10–12.30
  Anna Lebensztejn – Nie tylko materia. Prace efemeryczne, procesy i interwencje artystyczne
  w zbiorach Galerii Bunkier Sztuki w Krakowie
• 12.30–13.10
  Przerwa
• 13.10–13.40
  Ricardo Mbarkho – Kolekcja sztuki niewizualnej w Libańskiej Akademii Sztuk Pięknych
• 13.40–14.00
  Jacques Salomon – Protokoły z kolekcji Jacques’a i Mariem Salomonów (prezentacja online)
• 14.00–14.40
  Ghislain Mollet-Viéville – Moja kolekcja sztuki jako założenia dla kolekcji sztuki przyszłości
• 14.40–15.10
  Sebastian Cichocki – Towarzystwo Pokłośnicze (ja, ty i wszyscy których znamy)
• 15.10–15.40
  Julia Łukasiak – Przestrzeń sztuki jako dzieło. Instalacje z niebieską linią Edwarda Krasińskiego w kontekście polskich i francuskich teorii miejsca
• 15.40
  Dyskusja
• 18.00
  Inauguracja Biennale de Paris w Toruniu

21 maja 2025

• 10.00–11.30
  Wiesław Smużny
  Słoneczniki – symbole słońca na ziemi – w Toruniu, Lucimiu i Paryżu
• 11.30–12.00
  Corina Chutaux Mila
  L’Art invisuel: passé, présent, futur / Sztuka niewizualna: przeszłość, teraźniejszość, przyszłość
  (wykład)
• 12.00–13.00
  MicroCollection/Elisa Bollazzi
  Cabinet du Regard: troje artystów, porównanie trzech pokoleń. Magdalena Abakanowicz, Mi-
  rosław Bałka, Piotr Hanzelewicz, 2025
• 13.00–14.00
  Przerwa na lunch
• 14.00–14.20
  Paul Ardenne
  De l’invisuel et de la minoration physique de l’art / O niewizualności i fizycznej minimalizacji
  sztuki (wykład w trybie wideo lub online)
• 14.20–14.50
  Ricardo Mbarkho
  L’économie politique de l’art invisuel / Ekonomia polityczna sztuki niewizualnej
  (wykład)
• 15.00–16.00
  Gary Bigot
  Termohigrometria (prezentacja połączona z rozmową Coriny Chutaux z artystą)
• 16.00-17.00
  Quentin Derouet
  Warsztaty Croques-Fruits (realizacja przez studentów Wydziału Sztuk Pięknych UMK pod opieką dr Agnieszki Basak-Wysoty)
• 17.00–18.00
  ZAKOLE
  … poznać i wesprzeć Winnicę

22 maja 2025

• 10.30–11.00
  Marie-Dominique Flouzat-Auba
  Wycieczka z przewodnikiem po rzeczywistości (wprowadzenie do spaceru przewidzianego na następny dzień)
• 11.00–12.00
  Mariem Memni
  Sesja Chata
• 12.00–13.00
  Grupa nad Wisłą
• Ćwiczenia z horyzontalności
• 13.00–14.00
  Przerwa na lunch
• 14.00–14.50
  Ghislain Mollet-Viéville
  Le statut d’agent d’art et l’art invisuel qui en découle / Status agenta sztuki i sztuka niewizualna, jaka z niego wynika (wykład)
• 15.00–16.00
  Éric Monsinjon
  L’invisuel considéré du double point de vue de la création d’un art et de sa perspective d’évolution/ Niewizualność z perspektywy sztuki i ewolucji (wykład)
• 16.00–17.00
  Jana Shostak
  Nowak / Nowaczka

23 maja 2025

• 10.00–11.00
  Marie-Dominique Flouzat-Auba
  Wycieczka z przewodnikiem po rzeczywistości Torunia 
• 11.00–11.45
  Quelle relation entre l’art invisuel et l’intelligence artificielle? / Co łączy sztukę niewizualną i sztuczną inteligencję (wykład)
• 12.00–13.00
  Galeria Czynna / Open Gallery
  Lokalność jako uniwersalne źródło kolektywnej aktywności twórczej (wystąpienie multimedialne Łukasza Ogórka)
• 13.00–14.00
  Przerwa na lunch
• 14.00–14.30
  Loli Tsan
  Chopin et la Polonité. À la rencontre de la musique et de l’Invisible / Chopin i polskość. Na spotkanie muzyki i niewizualności (wykład)
• 15.00–16.00
  Grupa CentrumCentrum
  Peryferyjny rysunek

Program Biennale de Paris (pdf, 635.1 KiB)