LITERATURA NIEMIECKA NA EKRANIE („Deutsche Literatur auf der Leinwand”) to cykl edukacyjny realizowany przez Kino Centrum CSW oraz Katedrę Literatury i Kultury Krajów Niemieckojęzycznych XIX-XXI Wieku (wcześniej Katedrę Germanistyki UMK). Otwarte spotkania w kinie odbywają się w ramach zajęć uniwersyteckich dla studentów filologii germańskiej i są dostępne dla wszystkich zainteresowanych. Omówieniom filmowych adaptacji literatury niemieckiej towarzyszą prelekcje ekspertów.
Edycja 2021/2022
Prowadząca i autorka programu: dr Natalia Chodorowska-Jackiewicz (Katedra Literatury i Kultury Krajów Niemieckojęzycznych XIX-XXI wieku)
Tegoroczną edycję projektu Literatura niemiecka na ekranie stanowi cykl projekcji filmowych w ramach proseminarium pod hasłem Dzieła literackie i ich adaptacje filmowe. Przedmiotem rozważań są znane utwory niemieckojęzycznej literatury (Woyzeck Georga Büchnera, Blaszany bębenek Güntera Grassa i Lektor Bernharda Schlinka) w filmowej odsłonie. Celem projektu jest analiza intermedialnych zależności między literaturą a filmem. Złożony charakter tych relacji mają zobrazować następujące pytania: W jaki sposób dzieła literackie przekształcane są w formę audiowizualną? Czy w tym kontekście wybrane filmy powstałe na podstawie utworów literackich należy rozpatrywać jako dzieła wtórne, w których twórcy, mimo oczywiście odmiennych możliwości narracji, podejmują próbę zachowania podobieństwa do książkowych pierwowzorów? Czy wpisują się one w kategorię dzieł autonomicznych reprezentujących inną jakość i podejmujących artystyczną polemikę z tekstem literackim? Na szczególną uwagę w tym zakresie zasługują podobieństwa i różnice, jakie wykazują wybrane dzieła literackie i ich ekranizacje w kontekście treści, narracji, sposobu przedstawiania i zastosowanych metod.
Program:
21.04.2022 – Woyzeck” (1979), reż. Werner Herzog
maj 2022 – Blaszany bębenek (1979), reż. Volker Schlöndorff
czerwiec 2022 – Lektor (2008), reż. Stephen Daldry
——————————————————————————————————–
Edycja 2019/2020
Prowadzący i autor programu: dr Alexander Jakovljević, lektor DAAD w Katedrze Literatury i Kultury XIX i XXI wieku (zamiast XX wieku)
Cykl projekcji w ramach proseminarium „Relacje między literaturą a filmem na przykłądzie ekranizacji niemieckojęzycznej literatury XX wieku” w Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu, skierowany jest zarówno do studentów germanistyki jak i do zainteresowanej tematem szerokiej publiczności. Na przykładzie wybranych filmów, których konwencja gatunkowa sięga od kina drogi poprzez fantasy i dramat aż po kino antywojenne, podjęta zostanie kwestia relacji intermedialnych. Literackie pierwowzory przewidzianych do omówienia filmów to dzieła Ericha-Marii Remarque’a, Franza Kafki, Arthura Schnitzlera, Wolfganga Herrndorfa, Klausa Manna, Jurka Beckera und Patricka Süskinda. Zestaw ów, na pierwszy rzut oka chaotyczny i arbitralny, nabierze spójności za sprawą następującego pytania przewodniego: na ile w ogóle można mówić sensownie o ekranizacjach literatury? Czy termin ten automatycznie zakłada, że dane dzieło ma stanowić normę dla adaptacji filmowej? W tym miejscu dałoby się sformułować uzasadnioną obiekcję, że literatura i film dysponują, każde z osobna, własnymi specyficznymi możliwościami narracji. Nie wszystko co możliwe do przedstawienia w literaturze da się przełożyć na język filmu. Czy w tym kontekście nie jest sensowniej i trafniej mówić o twórczych filmowych przeobrażeniach dzieł literackich? Na siedmiu filmowych przykładach owa złożona relacja między literaturą i filmem zostanie poddana szczegółowej charakterystyce i dyskusji. Każdej projekcji towarzyszyć będzie krótki wstęp, skupiający się na sposobie filmowej adaptacji, tj. na aspektach estetyczno-artystycznych, jak również na tym, jak dany film został przyjęty i oceniony przez krytykę. W miarę potrzeby uwzględniony zostanie także jego kontekst społeczno-polityczny.
Program:
19.11.2019 – Goodbye Berlin (2016), reż. Fatih Akın
26.11.2019 – Pachnidło: Historia mordercy (2006), reż. Tom Tykwer
3.12.2019 – Jakub kłamca (1999), reż. Peter Kassovitz
7.01.2020 – Proces (1962), reż. Orson Welles
14.01.2020 – Mefisto (1981), reż. István Szabó
28.01.2020 – Na Zachodzie bez zmian (1930), reż. Lewis Milestone
Projekt towarzyszący wystawie: Artuum Mobile: Świat Saskii Boddeke i Petera Greenawaya
——————————————————————————————————–
Edycja 2017/2018
Prowadząca i autorka programu: dr hab. Małgorzata Klentak-Zabłocka (Kierownik Katedry Filologii Germańskiej UMK)
Projekt stanowi cykl spotkań edukacyjnych przybliżających wybrane ekranizacje dzieł autorów zaliczanych do najwybitniejszych twórców języka niemieckiego; pisarze ci to: Johann Wolfgang von Goethe, Heinrich von Kleist, Tomasz Mann i Robert Musil. Jedną z przyczyn, dla jakich literatura niemiecka należy do najczęściej przekładanych na język filmu, jest bez wątpienia jej głęboki związek z tradycją filozoficzną. Fundamentalne pytania o celowość jednostkowych dążeń, zderzenie indywidualnego losu z uwarunkowaniami społecznymi, namysł nad sensem życia, rolą sztuki, piękna, granicami poznania – stanowią jej immanentną treść. Czyni ją to niezwykle atrakcyjnym, ale i wymagającym źródłem inspiracji. Spotkaniom towarzyszyć będzie refleksja nad sposobami i możliwościami przetłumaczenia ambitnych dzieł literackich na język filmu, a także nad granicami ich przekładalności. Czy film powstały na podstawie utworu literackiego jest zawsze z konieczności dziełem wtórnym? Czy nie może stanowić artefaktu o charakterze autonomicznym? Na rzecz tej ostatniej tezy przemawiałby fakt, że przedstawiane w naszym cyklu ekranizacje zyskały uznanie publiczności i krytyki jako wybitne osiągnięcia sztuki filmowej.
Program:
14.11.2017 – Faust (1926), reż. Friedrich Wilhelm Murnau
21.11.2017 – Faust (2011), reż. Aleksander Sokurow
28.11.2017 – Niepokoje wychowanka Törlessa (1966), reż. Volker Schlöndorff
12.12.2017 – Śmierć w Wenecji (1971), reż. Luchino Visconti
16.01.2018 – Michael Kohlhaas (2013), reż. Arnaud des Pallières
W ramach cyklu powstał artykuł „Proces tłumaczenia napisów do filmu Volkera Schlöndorffa Niepokoje wychowanka Törlessa (sprawozdanie)” opublikowany w „Roczniku Przekładoznawczym” (nr 13/2018).
