Siódma pieczęć (1957)

Scenariusz i reżyseria: Ingmar Bergman
Zdjęcia: Gunnar Fischer
Występują: Max von Sydow, Gunnar Björnstrand, Bengt Ekerot, Nils Poppe, Bibi Andersson
Czas trwania: 96 min.
Kraj: Szwecja 

Film tematycznie i stylistycznie nawiązuje do średniowiecznego moralitetu. Fabuła przedstawia historię rycerza powracającego z wyprawy krzyżowej. Bohater spotyka upersonifikowaną Śmierć, z którą zaczyna grać w szachy o własne życie. Stara się jednak przeciągać pojedynek tak długo, aby poznać odpowiedzi na nurtujące go kwestie dotyczące spraw ostatecznych. Prowadząc filozoficzne dialogi ze Śmiercią, pomaga ocalić rodzinę wędrownych kuglarzy.

W postawach postaci ścierają się wpływy religii protestanckiej i egzystencjalizmu. Inspiracji wizualnych dla filmu dostarczyły prace Albertusa Pictora oraz Alberta Dürera, ale także skandynawskie i niemieckie kino nieme. Scenariusz łaczy również literacką i teatralną fascynację Bergmana dramatami Augusta Strindberga.

Alegoryczny wizerunek Śmierci oraz ilustracja motywu danse macabre w Siódmej pieczęci stały się jednymi z najbardziej ikonicznych obrazów w historii kina.

Andriej Rublow (1966)

Reżyseria: Andriej Tarkowski
Scenariusz: Andrei Konchalovsky, Andriej Tarkowski
Zdjęcia: Vadim Yusov
Występują: Anatoly Solonitsyn, Ivan Lapikov, Nikolai Grinko, Nikolai Sergeyev
Czas trwania: 183 min.
Kraj: Rosja

Bohaterem filmu jest średniowieczny ruski mnich, prawosławny święty, a zarazem artysta – autor ikon. O życiu prawdziwego Rublowa mało wiadomo, dlatego jego biografia posłużyła reżyserowi Andriejowi Tarkowskiemu za pretekst do opowieści o człowieku, który sztukę postrzega jako formę religijności. To właśnie działalność artystyczna pomaga bohaterowi wyrazić wiarę w sens ludzkiej egzystencji. Fabuła podzielona jest na części przybliżające różne etapy dojrzewania duchowego Rublowa, między innymi podróż przez kraj ogarnięty przemocą i cierpieniem, doświadczenie miłości zmysłowej czy kryzys twórczy spowodowany okrucieństwem otaczającego świata. Problematyka filmu, powolny rytm narracji oraz poetyckie zdjęcia skłaniają widza do kontemplacji obrazu i moralnej refleksji. W epilogu na ekranie pojawiają się ikony wykonane przez Rublowa. 

Edvard Munch (1974)

Scenariusz i reżyseria: Peter Watkins
Zdjęcia: Odd Geir Sæther
Występują: Geir Westby, Gro Fraas, Johan Halsbog, Eli Ryg
Czas trwania: 210 min.
Kraj: Szwecja/Norwegia 

Charakterystyczna dla dorobku reżysera Petera Watkinsa hybryda gatunkowa fabuły i dokumentu. Część fabularna to historia życia i twórczości Edvarda Muncha. Poznajemy wydarzenia, które ukształtowały bohatera jako człowieka i artystę. Przyglądamy się procesowi powstania słynnych obrazów malarza. Warstwę dokumentalną stanowią kierowane wprost do kamery wypowiedzi osób występujących w filmie. Efekt autentyzmu potęguje fakt, że ekranowe postaci grają naturszczycy. Rozmowy z nimi przypominają konwencję telewizyjnego wywiadu. Wykonawcy opowiadają o sobie, wyrażają również opinie na temat Muncha. W filmie pojawia się także odautorska narracja, zawierająca komentarze Watkinsa do zapisków z dziennika swojego bohatera. Styl filmu budują elementy produkcji biograficznej, oświatowej i reportażu. Oryginalne połączenie tych form składa się na jedyny w swoim rodzaju ekranowy esej portretujący Edvarda Muncha.

Jorg Ratgeb, malarz (1977)

Reżyseria: Bernhard Stephan
Scenariusz: Manfred Freitag, Joachim Nestler
Zdjęcia: Otto Hanisch
Występują: Alois Svehlík, Martin Trettau, Olgierd Łukaszewicz, Małgorzata Braunek
Czas trwania: 101 min.
Kraj: NRD 

Opowieść o niemieckim malarzu okresu renesansu, który w swoich pracach ilustrował sceny z Biblii. Akcja filmu rozpoczyna się w 1517 roku. Bohatera poznajemy w momencie, kiedy odmawia wykonania chorągwi z hasłami wzywającymi do buntu. Zostaje za to ukarany – traci pracownię i rysunki. W następstwie tego wydarzenia, opuszcza rodzinę i wyrusza w podróż, podczas której trafia do więzienia i ociera się o śmierć. Udaje mu się jednak wydostać z opresji. W trakcie dalszej wędrówki dociera do Norymbergii, gdzie spotyka swojego mistrza Albrechta Dürera.

Autor filmu – Bernhard Stephan – skupia się na możliwie wiernym i wiarygodnym przedstawieniu zarówno biografii artysty, jak i historycznych realiów epoki, w której Jorg Ratgeb żył i tworzył.

Przygody Picassa (1978)

Reżyseria: Tage Danielsson
Scenariusz: Tage Danielsson, Hans Alfredson
Zdjęcia: Tony Forsberg, Roland Sterner
Występują: Gösta Ekman, Hans Alfredson, Margaretha Krook, Lena Olin
Czas trwania: 115 min.
Kraj: Szwecja 

Pastisz filmu biograficznego o artyście. Zabawa konwencjami gatunkowymi i gra z oczekiwaniami odbiorcy. Fabuła luźno nawiązuje do życia Pabla Picassa. Reżysera bardziej interesuje obnażenie stereotypowych wyobrażeń na temat sztuki i procesu twórczego. Ekranowe losy bohatera obfitują w absurdalne wydarzenia. Film stanowi ironiczny obraz środowiska awangardy i jej dokonań. Jest to zarazem żartobliwy hołd dla malarza i różnorodności europejskiej kultury. Koncepcja filmu jest rozwinięciem znanej myśli Picassa, twierdzącego że „sztuka jest kłamstwem, które odkrywa prawdę”.

Paula (2016)

Reżyseria: Christian Schwochow
Scenariusz: Stefan Kolditz, Stephan Suschke
Zdjęcia: Frank Lamm
Występują: Carla Juri, Albrecht Schuch, Roxane Duran, Joel Basman
Czas trwania: 123 min.
Kraj: Francja/Niemcy 

Historia Pauli Modersohn-Becker uznawanej za prekursorkę ekspresjonizmu, a także za pierwszą europejską malarkę, która tworzyła autoportrety-akty oraz doczekała się muzem prezentującego wyłacznie jej prace.

Fabuła eksponuje dążenie bohaterki do artystycznej niezależności. Akcja toczy się na przełomie XIX i XX wieku, kiedy kobiety mają ograniczone możliwości samorealizacji w dziedzinie sztuki. Paula jest nieszczęśliwa w związku ze swoim mężem i nauczycielem malarstwa – Otto Modersohnem. Decyduje się opuścić kolonię artystyczną Worpswede w Niemczech i wyruszyć samotnie do Paryża. Tam rozwija talent i tworzy najsłynniejsze dzieła. Indywidualizm bohaterki znajduje estetyczny wyraz w intensywnej, gwałtownej kolorystyce zdjęć w filmie, inspirowanych stylem obrazów malarki.

Opracowanie: dr Radosław Osiński

Tags: energacamerimage, kino