Kiedy: 20–23.05.2025

Biennale de Paris w Toruniu to nie tylko wydarzenie artystyczne – to zjawisko, które redefiniuje samo pojęcie sztuki. W mieście Jerzego Ludwińskiego, autora wizjonerskiej koncepcji „epoki postartystycznej”, spotykają się twórcy i myśliciele, którzy zamiast tworzyć dzieła, tworzą działania. Bez wystaw, bez rynku sztuki, bez kuratorów – za to z prawdziwym wpływem na rzeczywistość. To sztuka bez obiektów, ale pełna treści – działająca tu i teraz, często niezauważalna na pierwszy rzut oka, lecz realna tak, jak demonstracja, ogródek społeczny, niekonwencjonalne spotkanie czy kolektywne działanie na rzecz klimatu.

Biennale de Paris zostało zainicjowane w 1959 roku przez pisarza i ministra kultury André Malraux jako przeciwwaga dla amerykanizacji kultury francuskiej. Szybko zyskało status najbardziej awangardowej imprezy artystycznej w Europie. Z czasem jednak jego nowatorski charakter przejęły inne instytucje sztuki, a w latach 80. brak finansowania doprowadził do jego upadku. W nowym tysiącleciu markę tę reaktywował francusko-rumuński artysta Alexandre Gurita. Na nowo zdefiniowane Biennale de Paris przekształciło się w „instytucję równoległą”, która nie podąża za galeryjnymi ramami, lecz za artystami. To oddolna platforma, która promuje tzw. sztukę niewizualną [art invisuel], której nie da się zamknąć w ramy obiektu, tradycyjnie rozumianego dzieła (materialnego i trwa lego, bodź też efemerycznego). Tak jak Kopernik pokazał, że Ziemia nie jest centrum Wszechświata, tak Biennale pokazuje, że dzieło sztuki nie musi być centrum sztuki. Sztuka może być strategią, relacją, formą działania – a przede wszystkim wspólnotowym procesem myślenia i współodczuwania.

Biennale de Paris jest rozciągnięte w czasie do dwóch lat (w przeciwieństwie do cyklu co dwa lata tradycyjnych biennale) i zdecentralizowane – odbywa się nie w Paryżu lecz w wielu miejscach na całym świecie: na Cyprze (2010), w Stanach Zjednoczonych (2011), Burundi (2013), Libanie (2015), Gwatemali (2016) i Luksemburgu (2018 – 2020). Jego lokalizacja w Toruniu to także krok ku stałej współpracy między artystkami i artystami z Polski i Francji. Współorganizowane przez Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu i Wydział Sztuk Pięknych UMK wydarzenie łączy różne postawy twórcze, by stworzyć przestrzeń refleksji, działania i dialogu – w duchu empatii, ekologii i dekolonialnej świadomości. CSW w Toruniu to idealne miejsce na taki festiwal wolnej ekspresji i niewizualnych, niekonwencjonalnych form sztuki; nie tyle pokazuje ono sztukę, ile ją uruchamia. Jest to czterodniowe spotkanie, które pozwoli spojrzeć na sztukę z zupełnie innej perspektywy – nie jako na produkt, ale jako na praktykę zmieniania świata. Łączy się z kolokwium naukowym na temat przyszłości kolekcji sztuki oraz stanowi swoiste sympozjum, podczas którego prezentacje artystyczne przeplatają się z powiązanymi i z nimi wystąpieniami teoretyków.

Program

20 maja 2025

Kolokwium: Jaka kolekcja sztuki dla przyszłości? (III) – Kino Centrum
● 11.00–11.10
Inauguracja kolokwium (Filip Pręgowski)
● 11.10–11.40
Tomasz F. de Rosset: Sztuka w kolekcji – kolekcja artystyczna – kolekcja sztuki (prezentacja w języku polskim z tłumaczeniem na francuski)
● 11.40–12.10
Alexandre Gurita: De-kolekcja sztuki (prezentacja w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 12.10–12.30
Anna Lebensztejn: Nie tylko materia. Prace efemeryczne, procesy i interwencje artystyczne w zbiorach Galerii Bunkier Sztuki w Krakowie (prezentacja w języku polskim z tłumaczeniem na francuski)
● 12.30–13.10
Przerwa kawowa
● 13.10–13.40
Ricardo Mbarkho: Kolekcja sztuki niewizualnej w Libańskiej Akademii Sztuk Pięknych (prezentacja w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 13.40–14.00
Jacques Salomon: Protokoły z kolekcji Jacques’a i Mariem Salomonów (prezentacja online w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 14.00–14.40
Ghislain Mollet-Viéville: Moja kolekcja sztuki jako założenia dla kolekcji sztuki przyszłości (prezentacja w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 14.40–15.10
Sebastian Cichocki: Towarzystwo Pokłośnicze (ja, ty i wszyscy których znamy) (prezentacja w języku angielskim)
● 15.10–15.40
Julia Łukasiak: Przestrzeń sztuki jako dzieło. Instalacje z niebieską linią Edwarda Krasińskiego w kontekście polskich i francuskich teorii miejsca (prezentacja w języku polskim z tłumaczeniem na francuski)
● 15.40
Dyskusja

● 18.00 – hol CSW
Inauguracja Biennale de Paris w Toruniu (pl / fr)

21 maja 2025

● 10.00–11.30 (przed wejściem głównym do CSW)
Wiesław Smużny: Słoneczniki – symbole słońca na ziemi – w Toruniu, Lucimiu i Paryżu (prezentacja w języku polskim z tłumaczeniem na francuski)
● 11.30–12.00 (sala audiowizualna, budynek B)
Corina Chutaux Mila: L’Art invisuel: passé, présent, futur / Sztuka niewizualna: przeszłość, teraźniejszość, przyszłość (prezentacja w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 12.00–13.00 (sala audiowizualna, budynek B)
MicroCollection/Elisa Bollazzi: Cabinet du Regard: troje artystów, porównanie trzech pokoleń. Magdalena Abakanowicz, Mirosław Bałka, Piotr Hanzelewicz, 2025 (prezentacja w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 13.00–14.00
Przerwa na lunch
● 14.00–14.20 (sala audiowizualna, budynek B)
Paul Ardenne: De l’invisuel et de la minoration physique de l’art / O niewizualności i fizycznej minimalizacji sztuki (prezentacja w trybie wideo lub online w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 14.20–14.50 (sala audiowizualna, budynek B)
Ricardo Mbarkho: L’économie politique de l’art invisuel / Ekonomia polityczna sztuki niewizualnej (prezentacja w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 15.00–16.00 (sala audiowizualna, budynek B)
Gary Bigot: Termohigrometria (prezentacja połączona z rozmową Coriny Chutaux z artystą w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 16.00–17.00 (sala audiowizualna / sala edukacyjna, budynek B)
Quentin Derouet: warsztaty Croques-Fruits (realizacja przez studentów Wydziału Sztuk Pięknych UMK pod opieką dr Agnieszki Basak-Wysoty) (pl / fr)

● 18.00 (zbiórka: pl. Daszyńskiego)
ZAKOLE: … poznać i wesprzeć Winnicę – spacer po Winnicy w języku polskim z tłumaczeniem na francuski)

22 maja 2025

● 10.30–11.00 (Labsen I)
Marie-Dominique Flouzat-Auba: Wycieczka z przewodnikiem po rzeczywistości (wprowadzenie do spaceru przewidzianego na następny dzień w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 11.00–12.00 (Labsen I)
Mariem Memni: Sesja Chata (prezentacja w języku angielskim)
● 12.00–13.00 (sala kolumnowa lub taras)
Grupa nad Wisłą: Ćwiczenia z horyzontalności (działanie w języku polskim z tłumaczeniem na język francuski)
● 13.00–14.00
Przerwa na lunch
● 14.00–14.50 (sala audiowizualna, budynek B)
Ghislain Mollet-Viéville: Le statut d’agent d’art et l’art invisuel qui en découle / Status agenta sztuki i sztuka niewizualna, jaka z niego wynika (prezentacja w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 15.00–16.00 (sala audiowizualna, budynek B)
Éric Monsinjon: L’invisuel considéré du double point de vue de la création d’un art et de sa perspective d’évolution / Niewizualność z perspektywy sztuki i ewolucji (prezentacja w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 16.00–17.00 (hol główny)
Jana Shostak: Nowak / Nowaczka (prezentacja w języku polskim z tłumaczeniem na francuski)

Łukasz Ogórek – Oui – działanie niewizualne podczas trwania Biennale de Paris w Toruniu. Możesz go doświadczyć, spotykając autora.

23 maja 2025

● 10.00–11.00 (zbiórka: przez CSW)
Marie-Dominique Flouzat-Auba: Wycieczka z przewodnikiem po rzeczywistości Torunia (spacer w języku francuskim z tłumaczeniem na polski)
● 11.00–11.45 (sala audiowizualna, budynek B)
Kenneth Collins: Quelle relation entre l’art invisuel et l’intelligence artificielle? / Co łączy sztukę niewizualną i sztuczną inteligencję (prezentacja w języku angielskim)
● 12.00–12.30
Loli Tsan: Chopin et la Polonité. À la rencontre de la musique et de l’Invisible / Chopin i polskość. Na spotkanie muzyki i niewizualności (prezentacja w języku francuskim z tłumaczeniem na język polski)
● 13.00–14.00
Przerwa na lunch
● 14.00–15.00 (sala audiowizualna, budynek B lub Wydział Sztuk Pięknych UMK, ul. Sienkiewicza)
Galeria Czynna / Open Gallery: Lokalność jako uniwersalne źródło kolektywnej aktywności twórczej (wystąpienie multimedialne Łukasza Ogórka w języku polskim z tłumaczeniem na język francuski)
● 15.00–16.00 (przestrzeń miejska)
Cezary Bodzianowski: Giga – działanie artystyczne w przestrzeni miejskiej, polegające na odnajdywaniu banalnych miejsc i przy pomocy prostych gestów podnoszenia ich wartości
● 16.00 (Martówka)
Grupa CentrumCentrum: Peryferyjny rysunek (gra miejska) (pl / fr)

Łukasz Ogórek – Oui – działanie niewizualne podczas trwania Biennale de Paris w Toruniu. Możesz go doświadczyć, spotykając autora.

Program Biennale de Paris (pdf, 635.1 KiB)