6-7 grudnia 2012, Kino Centrum w CSW

Organizatorzy:

• Zakład Muzealnictwa Wydziału Sztuk Pięknych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
• Katedra Historii Sztuki i Kultury Wydziału Historycznego, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
• Fundacja Free-Arts
• Institute of Research and Analysis of Impossible Reality
• Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu

Zapraszamy na kolejną, otwartą konferencję naukową organizowaną w przestrzeni CSW. W tym roku zaproszeni paneliści opowiedzą o mistyfikacji jako działaniu artystycznym, które budząc wielkie kontrowersje wśród publiczności, stało się nieodłącznym elementem emploi współczesnych twórców. Niezwykłym dopełnieniem teoretycznych dyskursów będą realizacje artystyczne Zuzanny Janin i Ani Lucid, także oparte na motywie fikcji, które podczas konferencji zaprezentowane zostaną w przestrzeni Centrum.

W 1987 r. dwaj artyści hiszpańscy, Joan Fontcuberta i Pere Formiguera, zainaugurowali szeroko zakrojony projekt kuratorsko-artystyczny Fauna Secreta. Był to cykl wystaw prezentujących imponującą spuściznę niemieckiego naturalisty prof. Petera Ameisenhaufena. Nazwiska tego próżno jednak szukać w annałach nauki. Świat akademickiej biologii bowiem żadną miarą nie mógł przystać na wysoce nieraz kontrowersyjne, a wręcz szokujące teorie, jakie głosił. Tymczasem dokonane przezeń odkrycia – tyleż rewelacyjne, ile konfundujące – bez wątpienia mogłyby wstrząsnąć całą linneuszowską klasyfikacją bytów, a także teorią ewolucji. Artyści na ślad tej postaci trafili przypadkiem. W 1979 r. podczas wakacji w Szkocji, w piwnicy opuszczonego wiejskiego domu, odnaleźli tajemnicze archiwum, zapiski, rysunki, fotografie, notatki i korespondencję, a także wielotomowy dziennik, przyrządy i pomoce naukowe, aparaty fotograficzne oraz preparaty biologiczne. Pozwoliło im to w serii wystaw objawić światu życie i osiągnięcia skazanego na niepamięć niepokornego uczonego, pokazać całkiem nieznane gatunki zwierząt, jakie odkrył, opisał i wszechstronnie przeanalizował – słowem odsłonić całą gałąź wiedzy, której oficjalna nauka nie chciała akceptować.

Rzecz jasna, wszystko to od początku do końca było mistyfikacją: i profesor, i jego biografia, i podróże, i odkrycia, i eksponaty na wystawie, gdyż ani dziwaczne stwory, ani ich naukowe opisy, ani jakiekolwiek pamiątki po Ameisenhaufenie nigdy przecież istnieć nie mogły. W kontekście sztuki mistyfikacja najbardziej chyba kojarzy się z przestępstwem oszustwa, ale czy w ogóle nie polega ona na tworzeniu fikcji? W naszych czasach – kiedy pękły tradycyjne granice malarstwa, rzeźby, rysunku – mistyfikacja i posługiwanie się fikcją stało się dla artystów wyjątkowo wdzięczną metodą postępowania, procedurą twórczą. W ciągu kilku ostatnich dziesięcioleci niejednokrotnie wykorzystywano ją dla tworzenia specyficznej narracji dzieł (najczęściej rozbudowanych przestrzennie i czasowo). Wspomniany Fontcuberta był autorem kilku jeszcze fikcyjnych wystaw-instalacji (m.in. na temat badań nad potworem Cocatrixem, czy wymazanego z historii kosmonauty sowieckiego Iwana Istocznikowa). Do fikcji często odwoływał się Daniel Spoerri, Marcel Broodthaers był fikcyjnym dyrektorem własnego, ale równie fikcyjnego muzeum (Musée d’art moderne. Département des aigles). Współcześnie podobne przykłady można  by mnożyć: dziesięć lat temu francuska grupa UltraLab zasypała paryskie środowisko profesjonalnymi zaproszeniami na wystawy, których nigdy nie było; nie tak dawno Jack i Dinos Chapmanowie w jednej z londyńskich galerii urządzili wystawę nieistniejących sowieckich malarzy.

Tym zagadnieniom warto poświęcić odrobinę refleksji. Zainteresowały one uczestników naszego niewielkiego ale interdyscyplinarnego kolokwium: artystów oraz teoretyków, historyków i krytyków sztuki, humanistów i przedstawicieli nauk ścisłych, matematyków, a także znawców literatury, teatru i filmu. Zbierze się w ten sposób swego rodzaju kolekcja fikcji, której obiektami będą wystąpienia i prezentacje, a zakres merytoryczny wytyczą zagadnienia mistyfikacji i wykorzystywania fikcji jako procedury artystycznej.

Program konferencji:

czwartek 6 grudnia 2012

10.30-11.00 otwarcie kolokwium

11.00-11.20 Marek WASILEWSKI, Uniwersytet Artystyczny Poznań, Sztuka i nauka – mistyfikacja jako metoda kreowania prawdy artystycznej i naukowej

11.20-11.40 Stanisław RUKSZA, Galeria Kronika w Bytomiu, Art history-fiction: o artystycznych korektach w historii sztuki

11.40-12.00 Anna MARKOWSKA, Uniwersytet Wrocławski, Wzorzec czerni i inne konceptualne matactwa

12.00-12.20 Małgorzata JANKOWSKA, UMK Toruń, Wydział Sztuk Pięknych, Wiarygodny absurd i fikcja, która staje się prawdą – o znanych/nieznanych narracjach nowej sztuki

12.20-12.35 dyskusja

12.50-13.10 Lech BRUSEWICZ, UMK Toruń, Wydział Sztuk Pięknych, Prawdziwy wygląd Seneki

13.10-13.30 Michał HANKUS, UJ Kraków, Wydział Historyczny, Mistyfikacja i antysemityzm – ikonografia bł. Szymona z Trydentu

13.30-13.50 Joanna M. DZIEWULSKA, UJ, Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie, I zamek zbudował, i stworzył mu dzieje. Neogotycki zamek Juliusza Florkiewicza w Młoszowej jako przykład mistyfikacji w sztuce XIX wieku

13.50-14.00 dyskusja

14.00-15.00 przerwa na obiad

15.00-15.20 Małgorzata WAWRZAK, UMK Toruń, Wydział Sztuk Pięknych, Hybrydy współczesności: oswajanie (nie)możliwego

15.20-15.40 Hubert BILEWICZ, Uniwersytet Gdański, Fikcje artystyczne czy halucynacje polityczno-społeczne: Obywatelski Software Wyborczy Wiktorii Cukt (1999) i polsko-izraelska trylogia Yael Bartany (2008-11)

15.40-16.00 Monika KOSTASZUK-ROMANOWSKA, Uniwersytet w Białymstoku, Instytut Filologii Polskiej, Fake theatre czyli teatralna lektura „zaginionej” powieści Brunona Schulza

16.00-16.20 Katarzyna PODPORA, ASP Gdańsk, Fikcja wprowadzana w życie / sztuka uprawiana całym sobą. Problem rozróżnienia między kreacją i biografią artysty na przykładzie sylwetki S.I. Witkiewicza

16.20-16.35 dyskusja

16.50-17.10 Sebastian DUDZIK, UMK Toruń, Wydział Nauk Historycznych, Kolekcjonowanie tożsamości. Mistyfikacja jako społeczno-artystyczne narzędzie przekazu

17.10-17.30 Ada PAŁKA, UJ Kraków, Instytut. Matematyki, Anamorfoza jako forma przekazywania ponadczasowych przesłań

17.30-17.50 Bogumiła KLEMP-DYCZEK, UMK Toruń, Wydział Matematyki i Informatyki, Przyrządy optyczne czy tylko oko i ręka mistrza

17.50.18.10 dyskusja

19.00 Wernisaż: Zuzanna JANIN, Widziałam swoją śmierć. Prezentacja i analiza wielopoziomowa działania artystycznego Ania LUCID, Lucid Dreams

piątek 7 grudnia 2012

9.00-9.20 Agata WESOŁOWSKA, UMK Toruń, Wydział Nauk Historycznych,  Sztuka kłamstwa. O „nieprawdziwych” praktykach (około)artystycznych

9.20-9.40 Krzysztof TKACZYK, UW Warszawa, Instytut Germanistyki, Johann Joachim Winckelmann. Wielka mistyfikacja.

9.40-10.00 Sumita Mira SANGAR, Muzeum Okręgowe w Toruniu, Wielość osobowości. O wcieleniu się w role przez artystów

10.00-10.20 Agnieszka GRYSKA, UAM Poznań, Instytut Historii Sztuki, Pomiędzy tekstem i mitem. „Ornamentu i zbrodni” Adolfa Loosa historia prawdziwa

10.20-10.35 dyskusja

10.50-11.10 Kamila KŁUDKIEWICZ, UAM Poznań, Instytut Historii Sztuki, Galeria Miłosławska Seweryna hr. Mielżyńskiego – o tym jak idealny zbiór okazał się częściowo kolekcją falsyfikatów

11.10-11.30 Magdalena DWORAK-MRÓZ, Galeria ARTYKWARIAT, Poznań, Paradoks fałszerza – przypadek Giovanniego Bastianiniego

11.30-11.50 Alicja SAAR-KOZŁOWSKA, UMK Toruń, Wydział Sztuk Pięknych, Potrzeba fikcji i fantazji. Uwagi o symbolice zwierząt

11.50-12.10 Joanna KUCHARZEWSKA, UMK Toruń, Wydział Sztuk Pięknych, Wizualna mistyfikacja cyberarchitektury

12.10-12.25 dyskusja

12.40-13.00 Marta KOŁACZ, CSW „Znaki czasu” Toruń, Form follows fiction czyli utopie, futurologie i wizjonerstwo we współczesnym designie jako dążenie ku zmianom w świadomości społecznej

13.00-13.20 Lidia GERC, UMK Toruń, Wydział Sztuk Pięknych, Architekci ikon

13.20-13.40 Maria NIEMYJSKA, UMK, Galeria Sztuki Wozownia Toruń, Sztuczna sztuka. Filmowa kreacja obiektów artystycznych

13.40-14.00 Piotr DĄBROWSKI, Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata Toruń, Przestrzeń znacząca w obrazie filmowym – klucz do mistyfikacji

14.00-14.15 dyskusja oraz zakończenie obrad i podsumowanie kolokwium