Czytanie na głos, czytanie po cichu, umiejętność gromadzenia w pamięci prywatnych bibliotek zapamiętywanych słów to zadziwiające zdolności, które przyswajamy sobie niepoznanymi do końca metodami. Zdolność ta jest procesem kumulatywnym, a kumulacja odbywa się w postępie geometrycznym. Każda nowa lektura wzbogaca poprzednie, odkrywając jedną historię niecierpliwie czeka się na następną. My, dzisiejsi czytelnicy, którym wmawia się, że grozi nam wymarcie, musimy się dopiero dowiedzieć, czym właściwie jest czytanie. Jak pisał Italo Calvino, czytać – to znaczy zbliżać się do czegoś, co właśnie powstaje. Kontakt z książką ma zawsze aspekt twórczy, jest kreacją pamięci, sposobem na to, by nie podchodzić do świata obojętnie. Czytać to znaczy żyć.
Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu jest interdyscyplinarnym miejscem prezentującym najciekawsze aspekty kultury współczesnej. Zachodząca tu na różne sposoby produkcja wiedzy, poprzez duże wystawy, eventy, warsztaty czy publikacje, tworzy pewien oddźwięk, ślad, który zwykle przynosi coś więcej niż stawka wyjściowa. Powstają dyskusje i teksty towarzyszące wystawom, ich relacje, recenzje i krytyka, narasta szeroki zakres dokumentacji instytucji. Akumulacja i produkcja wiedzy wynikająca z działalności merytorycznej CSW wymaga poszerzania pola o nowych odbiorców oraz edukacji wokół nowopowstających tematów, wątków i asocjacji. Kolejnym krokiem w tym kierunku jest nowe miejsce w CSW – Czytelnia imienia Sömmerringów.
Miejsce to ma tworzyć szczególny punkt na czytelniczej mapie Torunia. W węższym zakresie jej podstawową funkcją jest zbieranie i udostępnianie książek i czasopism z całego świata, zarówno w formie drukowanej, jak i elektronicznej. Charakter samego miejsca, jak i dobór zbiorów ma być tu przede wszystkim zapleczem instytucji dla popularyzacji kultury współczesnej, edukacji naszych młodszych i starszych odbiorców. W szerszym zakresie, Czytelnia ma wykraczać poza swą tradycyjnie rozumianą rolę, włączając projekty badawcze oraz edukację opartą o tradycje samokształceniowe, która ma na celu wspieranie niezależnych i krytycznych postaw myślowych. Projekty badawcze i otwarte seminaria nie będą opierały się na wspólnym opowiadaniu historii i samokształceniu, gdzie zarówno rzekomy mistrz, jak i uczeń nabierają doświadczenia i dowiadują się nowych rzeczy.
Pole sztuki nie jest miejscem, gdzie sprawdzanie faktów przychodzi łatwo i często osobiste przekonania przedkładane są ponad konwencje. Wszystko to sprawia, że sztuka współczesna i szerzej – kultura wizualna skutecznie wymykają się kategoriom. Paradoksalnie to, co jest obecnie jednym z jej najistotniejszych aspektów, staje się źródłem wielu nieporozumień. Sztuka współczesna jest w potocznym rozumieniu synonimem czegoś niezrozumiałego, elitarnego. Łatwo jednak wyjść z tego stereotypu, patrząc na drugą szalę wagi. Współczesny „użytkownik” miasta czy też mediów nie jest nastawiony krytycznie do tego co mu się serwuje, pasywnie godzi się na zastaną sytuację, przez co odstępstwa od standardowego spektaklu budzą jego wątpliwości. Inaczej niż w przypadku zanieczyszczenia akustycznego, nikt nie dba w Polsce o „ekologię”, ani o edukację dotyczącą przestrzeni wizualnej, tak w sferze publicznej, jak i prywatnej, w domach z włączoną telewizją. Misją Czytelni CSW jest zatem „celebrowanie świadomości” i krytycznego nastawienia wobec otaczającej nas kultury wizualnej, czytania i wyciągania wniosków nie tylko z tekstów, ale też obrazów.
Kluczowymi postaciami dla przedsięwzięcia są tu osoby patronujące Czytelni – Margarethe Elizabeth i Samuel Thomas Sömmerring. Oboje byli związani z Toruniem – kobieta-artystka oraz antropolog i wynalazca, którzy skupiają w swym dorobku sporą część wątków wchodzących w pole zainteresowań badawczych kolektywu kuratorskiego CSW. Zapomniana, pruska historia miasta i mieszkających w nim ludzi, czy fundamentalne dla systematyki widzenia odkrycie „plamki żółtej” przez Sömmerringa to tylko wierzchołki góry lodowej, która zaznacza potencjał tego miasta.
Czytelnia jest jednocześnie nowoczesnym miejscem dystrybucji informacji na temat kultury wizualnej, miejscem badań, archiwum i gabinetem osobliwości, który wyrwie odwiedzających ją czytelników z opatrzonej codzienności. Prezentujemy książki, które jak pisał Kafka, kąsają nas i żądlą, zmuszają do myślenia. Gromadzimy tu wciąż rosnący zbiór publikacji z zakresu sztuki współczesnej i kultury wizualnej opatrzony funkcjonalnym systemem katalogowania, w sali z przyjaznym oświetleniem i wygodnymi meblami. Zbiór jest rozwijany poprzez kilka porządkujących go kategorii, jak: Kultura wizualna i sztuka, Katalogi i monografie oraz Wyspy książek kompletujące wybrane zagadnienia. Oprócz tego wystawy tematyczne, eventy, czasopisma z całego świata, słowniki, stanowiska komputerowe, czytniki e-book oraz wifi.
