Obraz stanowi zapowiedź zmian, jakie dokonały się w Europie Wschodniej na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Kompozycyjnie nawiązuje do płótna Théodore’a Géricaulta pt. „Tratwa Meduzy”, zainspirowanego tragedią fregaty Méduse, która uległa zatopieniu w 1816 roku u wybrzeży Afryki. Francuski malarz ukazał moment, kiedy rozbitkowie dostrzegają okręt, mający przynieść im wybawienie i ratunek. U Dowgiałły horyzont pozostaje natomiast pusty, sygnalizując w ten sposób nieuchronną katastrofę, która czeka przedstawicieli znienawidzonego reżimu, dryfujących na wzburzonym morzu historii. Przedstawiona w 1987 roku malarska wizja artysty wyprzedziła upadek komunizmu, jaki formalnie dokonał się dwa lata później, przynosząc transformację ustrojową i zwrot w kierunku demokracji.

„Zatopienie tratwy pełnej komunistów” Zbigniewa Dowgiałły to jedna z najsłynniejszych realizacji malarskich spod znaku Nowej Ekspresji. Obraz pokazany został po raz pierwszy na wystawie „Realizm radykalny, abstrakcja konkretna” w Muzeum Narodowym w Warszawie, a potem pojawiał się na większości najważniejszych ekspozycji prezentujących twórczość artystów tego nurt. To płótno-emblemat, jeden z wizualnych symboli polskiej Nowej Ekspresji, która była zjawiskiem równoległym do rozwijających się w Europie i na świecie tendencji, jednak posiadającym własną, niezależną tożsamość.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego – Rządowy Program Narodowa Kolekcja Sztuki Współczesnej (2024)