kurator: Rainer Fuchs

Prace Marzeny Nowak charakteryzuje subtelna struktura uwidaczniająca i nadająca formę ulotności i kruchości. Dla psychiki i emocji stwarza ona z konceptualną precyzją zredukowane abstrakcyjne „obrazy“ odbierane przy tym w sposób bardzo zmysłowy. Artystka swobodnie przekracza granice łącząc tematycznie malarstwo, rysunek, fotografię, wideo, instalacje i obiekty, uświadamiając jednocześnie relacje między osobistymi doświadczeniami a uwarunkowaniem socjokulturowym. Centralną rolę odgrywa przy tym przekształcająca siła pamięci, w której pierwotne fakty i późniejsze projekcje tworzą nowe hybrydowe wyobrażenia i obrazy.

Charakterystyczne są tu pomalowane obiekty metalowe będące cytatami dziecięcych zabawek – takich jak plastikowe piłki, skakanki lub drewniane klocki – które na pierwszy rzut oka przypominają do złudzenia. Lecz lekkość, sprężystość i ruchomość charakteryzująca prawdziwe zabawki zastyga w tych artystycznych obiektach w symbole o wielkiej wadze. W prezentowanych obiektach przeszłość nabiera w dosłownym znaczeniu nowego odcienia, a wspomnienie dziecięcych gier łączy się z grą we wspomnienia.

Widoczna w tych pracach konfrontacja między zmysłowym rozbawionym odnoszeniem się do samej siebie a zasadami i normami narzuconymi z zewnątrz stanowi specyficzny aspekt tematyczny twórczości, której charakterystycznym rysem jest wizualizacja przeciwstawnych napięć. W swoich pracach wideo artystka wykorzystuje fragmenty własnego ciała – wykonuje rękami monotonne i powtarzające się gesty, ukazujące cielesną bliskość i dystans, czułość i ból, niezależność i utratę kontroli jako zjawiska wzajemnie przenikające się. W ten sposób nie tylko stawia pod znakiem zapytania stereotypowe przeciwieństwa emocjonalne, lecz również weryfikuje wyobrażenie o czysto subiektywnym przeżywaniu stanów psychicznych. Powtarzalna monotonna mowa ciała nie uwidacznia bowiem wyłącznie samopoczucia psychicznego, lecz przywołuje także wczesne wspomnienia o hermetycznym porządku społecznym i jego oddziaływaniu na życie prywatne.

Niektórymi obiektami Marzena Nowak przywołuje również wnętrza mieszkalne i rekonstruuje ich rozmiary, czyli odstępy między sobą a meblami i ścianami, w formie metalowych elementów różnej długości. Odstępy i puste przestrzenie niejako materializują się, a ich obecność zaznacza zarazem brak rzeczywistych przedmiotów. W ten sposób powstaje we właściwej skali wyobrażenie nieobecnego tu wnętrza, a jednocześnie pamięć o nim nabiera konkretnego a przy tym abstrakcyjnego kształtu.

W innej pracy nawiązującej do architektury artystka przez położenie dywanu i umocowanie obiegającej listwy ściennej przemienia zakątek pomieszczenia wystawowego w pozornie intymne domowe wnętrze. Dywan jest jednak tylko fragmentem, a jego obecność podkreśla nieobecność mebli i domowego zacisza. Obiegająca wnętrze drewniana listwa okazuje się po wnikliwym zastanowieniu elementem chroniącym ściany przed śladami zostawianymi przez ludzi, a więc pełniącym funkcję odpychającą. Wnętrze przytulność tylko sugeruje, jednocześnie przełamując ją, a przy tym zdaje się polemizować z utrwalonym postrzeganiem ciała i przestrzeni.

Rola pamięci ściśle łączy się także ze znaczeniem czasu w twórczości Marzeny Nowak. Upływ czasu i nadawanie przez niego skali ludzkiemu działaniu i myśleniu kształtuje również konceptualne malarskie podejście widoczne w jej nowych obrazach. Ekspresyjność i emocjonalność kolorów poddawana jest tu analitycznemu malarskiemu procesowi, co znamiennie dokonuje się na naniesionym uprzednio rastrze, przez co malowanie obrazu wydaje się polegać na mierzeniu i liczeniu. Lecz w tym geometrycznie narzuconym porządku rozwija się swobodna gra nanoszonych kolorów. Zagęszczenia i puste miejsca łączą się w przestrzennie niepokojące kłębowiska kolorów o dynamicznej otwartości, w których współgrają ze sobą ład i nieład.

Malarstwo Marzeny Nowak pokazuje systematyczną abstrakcję pozostawiającą jednak miejsce przypadkowi i nieprzewidywalności. Obrazy o wzorzystych strukturach przypominających piksele oscylują od patchworku z kolorowych pionków do gry po fragmenty dywanowe o kolorowych ornamentach. Również w ich kolorowych ornamentalnych wzorach kryją się powracające monotonne gesty odzwierciedlając wspomnienia minionych dni. Dzięki tym odniesieniom poszczególne prace Marzeny Nowak łączą się w oczach widza w dynamiczną otwartą sieć. Tym samym w przestrzeni wystawowej przekształcają one puste miejsca w wielkiej wagi „miejsca pomiędzy”.

tekst: Rainer Fuchs